Μια Ευρώπη με αρχές δε θα αφήσει την Ελλάδα να αιμορραγεί...

...Αν δεν υπάρχουν δύο μέτρα και σταθμά, άλλα για τους μεγάλους και ισχυρούς και άλλα για τους μικρούς και αδύναμους, η Ευρώπη πρέπει να υποστηρίξει τη νέα ηγεσία της Αθήνας.
(του Joseph Stiglitz, καθηγητή οικονομικών του Columbia University της Νέας Υόρκης)

Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από την ευρωπαϊκή διοίκηση για τα τεράστια ελλείμματά της. «Καμιά κυβέρνηση ή κράτος δεν μπορεί να αναμένει από μας οποιαδήποτε ειδική μεταχείριση», προειδοποιεί ο Ζαν Κλοντ Τρισέ, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αλλά αυτό που ο Τρισέ δεν σημείωσε, είναι ότι είχε υπάρξει από καιρό ένα διπλό πρότυπο - ουσιαστικά δύο συνθήκες του Μάαστριχτ, μια για τις μεγάλες και ισχυρές χώρες, άλλη για τις μικρότερες και λιγότερο ισχυρές. Όταν η Γαλλία παραβίασε το διάταγμα της ΕΕ και άφησε το χρέος να υπερβεί το 3% του ΑΕΠ, υπήρξαν μερικές λεκτικές επιπλήξεις, αλλά τίποτε άλλο.

Φυσικά, ο Τρισέ μπορεί να ισχυριστεί ότι υπάρχει μια διαφορά μεταξύ αυτών που η Ελλάδα έχει κάνει και αυτών που έχουν κάνει οι άλλες χώρες που έχουν ξεπεράσει αυτό το όριο. Υπάρχει μια διαφορά του μεγέθους. Αλλά υπάρχει επίσης μια διαφορά στην ενοχή και τις συνέπειες. Το μεγάλο έλλειμμα της Ελλάδας έχει επιπτώσεις στο μέλλον των πολιτών της Ελλάδας, αλλά όχι στη σταθερότητα του ευρώ - αντίθετα από ένα ομοίως μεγάλο έλλειμμα εκ μέρους μιας από τις μεγαλύτερες χώρες.

Ένα μεγάλο μέρος του ελλείμματος της Ελλάδας είναι το αποτέλεσμα της παγκόσμιας ύφεσης, της οποίας ο αντίκτυπος έγινε αισθητός έντονα από πολλές χώρες που δεν ήταν υπεύθυνες για την πρόκληση της. Εντούτοις, η παγκόσμια κρίση αποκάλυψε τα βαθιά ριζωμένα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, τα οποία είχαν επιδεινωθεί περαιτέρω κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι ετών από την προηγούμενη κυβέρνηση. Δυστυχώς, οι ευρωπαϊκοί ηγέτες έχουν περιπλέξει τα προβλήματα της Ελλάδας. Οι δηλώσεις τους έχουν στείλει τα επιτόκια που πρέπει να πληρώσει στα ύψη, καθιστώντας ακόμα δυσκολότερο για την Ελλάδα να μειώσει τα ελλείμματά της.

Αντίθετα, θα έπρεπε να έχουν χαιρετίσει τις προσπάθειες της νέας κυβέρνησης της Ελλάδας. Τουλάχιστον ήταν τίμια, σε αντίθεση με την ανέντιμη λογιστική των προκατόχων της. Όπως οι τράπεζες της Αμερικής, θα μπορούσε να έχει προσπαθήσει να συμβαδίσει με ένα σύστημα της ανέντιμης λογιστικής, ελπίζοντας ότι δεν θα την έπιαναν. Αλλά ο νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας, Γιώργος Παπανδρέου, έχει υπεραμυνθεί πάντα της τίμιας και διαφανούς διακυβέρνησης. Η Ευρώπη πρέπει να βοήθα αυτού του είδους τους ηγέτες και όχι να τους κάνει τη ζωή πιο δύσκολη.

Η Ελλάδα είναι μεταξύ των φτωχότερων της ευρωπαϊκής οικογένειας. Μέρος της βάσης της επιτυχίας του ευρωπαϊκού προγράμματος είναι μια αίσθηση της κοινωνικής αλληλεγγύης, η οποία συνεπάγεται τη βοήθεια εκείνων που είναι λιγότερο τυχεροί. Όταν το ευρώ δημιουργήθηκε, πολλοί οικονομολόγοι ανησύχησαν για την έλλειψη κεφαλαίων σταθερότητας και αλληλεγγύης. Εάν η Ευρώπη είχε αναπτύξει ένα καλύτερο πλαίσιο αλληλεγγύης και σταθεροποίησης, τα ελλείμματα στην περιφέρειά της, θα μπορούσαν να είναι μικρότερα και θα ήταν πιο διαχειρίσιμα.

Οι υφέσεις επηρεάζουν συχνά εκείνους στην περιφέρεια πολύ χειρότερα - είναι τα θύματα των αποτυχιών των γειτόνων τους. Είναι κοινό μυστικό ότι όταν φτερνίζεται η Αμερική, το Μεξικό κρυολογεί. Αλλά πιό πρόσφατα, αυτός ο αφορισμός έχει αλλάξει: Το Μεξικό πιάνει τώρα την πνευμονία, ως πτώση του ΑΕΠ του που παρουσιάστηκε πέρυσι.

Μέρος του λόγου της επιτυχίας της «ενιαίας αγοράς» της Αμερικής είναι ότι υπάρχει αυτή η αίσθηση της κοινωνικής συνεκτικότητας, και ένας μεγάλος ομοσπονδιακός προϋπολογισμός για να την υποστηρίξει: όταν ένα μέρος της χώρας έχει δυσκολίες, τα ομοσπονδιακά έξοδα μπορούν να εκτραπούν για να βοηθηθούν εκείνα τα μέρη που έχουν ανάγκη.

Παρότι η Ευρώπη δεν μπορεί να έχει ακόμα ένα γενικό δημοσιονομικό πλαίσιο που μπορεί πλήρως να συνδράμει στις αδυναμίες ενός μέλους της, πρέπει τουλάχιστον να υιοθετήσει την αρχή «μην του κάνεις καμία ζημιά». Για την ΕΚΤ, το να αναγγείλει ότι δεν θα δεχτεί τα ελληνικά ομόλογα, θα ήταν αντιπαραγωγικό. Για την ΕΚΤ το να υιοθετήσει τις εκτιμήσεις των «οίκων αξιολόγησης» για τη δανειοληπτική ικανότητα των ελληνικών ομολόγων, θα ήταν περισσότερο από ανεύθυνο, θα ήταν κατακριτέο. Η άκριτη υιοθέτηση ως ακριβής, της βαθμολογίας των οίκων αξιολόγησης είναι εν μέρει αυτό που έχει φέρει τον κόσμο σε αυτά τα χάλια και οι κρίσεις αυτών των οίκων έχουν αποδειχθεί πολύ ανακριβείς - υποτιμώντας τον κίνδυνο των υποστηριγμένων σε υποθήκη τίτλων, αλλά και συνεχώς υπερτιμώντας τον κίνδυνο των χρεών ορισμένων χωρών.

Με την οικονομία της Ευρώπης ακόμα αδύνατη, μια υπερβολικά γρήγορη σκλήρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματός της θα διακινδύνευε να θέσει την Ελλάδα σε μια βαθιά ύφεση. Οι ρυθμίσεις παίρνουν πάντα το χρόνο, και είναι πάντα επίπονες. Η Ευρώπη πρέπει να επανατοποθετήσει τους βραχυπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους που θέτει στην Ελλάδα, από την πλευρά του δομικού ελλείμματος – στο τι έλλειμμα θα είχε υπάρξει τη χώρα αν ήταν σε θέση να επιτύχει την πλήρη απασχόληση. Τα τελευταία χρόνια, ακόμη και το ΔΝΤ έχει επανατοποθετήσει τους δημοσιονομικούς στόχους των περισσότερων χωρών, από την άποψη του αρχικού ελλείμματος - πλέον των πληρωμών τόκων, αναγνωρίζοντας ότι οι ευμετάβλητες χρηματοοικονομικές αγορές σημαίνουν ότι οι πληρωμές τόκων δεν είναι πραγματικά στον έλεγχο μιας χώρας.

Η ΕΕ θα μπορούσε και πρέπει να δείξει την υποστήριξή της, στην τιμιότητα και την ακεραιότητα της κυβέρνησης της Ελλάδας και τις προσπάθειές της, όχι μόνο στο να φέρει τον προϋπολογισμό υπό έλεγχο, αλλά στην αύξηση της διαφάνειας ολόκληρου του δημοσιονομικού πλαισίου και τη μείωση της διαφθοράς. Η ΕΕ μπορεί να πάει περαιτέρω: τα όργανά της, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, πρέπει να αναλάβουν επενδύσεις στη χώρα, για να αντισταθμίσουν τις αντιπληθωριστικές επιδράσεις των περικοπών προϋπολογισμού. Η Ευρώπη πρέπει να δείξει ότι θα σταθεί στην Ελλάδα, όπως το ΔΝΤ που χορηγεί τα κονδύλια υποστήριξης για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η παροχή τέτοιας υποστήριξης μπορεί να χαμηλώσει τα επιτόκια, και να διευκολύνει τη χώρα να φθάσει στη δημοσιονομική ισορροπία. Η ΕΕ, το ευρώ, και η προϋπόθεση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης τίθενται σε δοκιμασία πάλι. Το μέτρο της Ευρώπης δεν θα είναι στην τραχύτητα των ενεργειών της, αλλά στο πνεύμα της αλληλεγγύης που παρουσιάζει στην βοήθεια του γείτονά της.

Η Αμερική έχει επίσης τα πρωτοφανή ελλείμματα, όπως πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Όπως ο Obama, ο Παπανδρέου κληρονόμησε μια οικονομική κατάσταση, για την οποία δεν ήταν υπεύθυνος. Και οι δύο προκάτοχοί τους είχαν κάνει λάθη κολοσσιαίων διαστάσεων. Και οι δύο προκάτοχοί τους είχαν συμμετάσχει στην ανέντιμη λογιστική - αλλά του Μπους ήταν ασήμαντη σε σύγκριση με αυτή του προκατόχου του Παπανδρέου. Και οι δύο εκλέχτηκαν με ένα πρόγραμμα, η βάση του οποίου ήταν η υπόσχεση για αλλαγή. Και οι δύο έφεραν τα νέα πρότυπα της τιμιότητας και της διαφάνειας στην κυβέρνηση. Και οι δύο συμβίβασαν το αρχικό όραμά τους με τις ανάγκες της οικονομικής κατάστασης που αντιμετώπισαν.

Χάριν της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και της δημοκρατίας, η Ευρώπη πρέπει να υποστηρίξει τις προσπάθειες του Παπανδρέου με κάθε τρόπο και να μη στρέψει την πλάτη της στους έλληνες, οι οποίοι πρέπει να πειστούν ότι η υποστήριξη των αυστηρών κυβερνητικών μέτρων είναι προς το συμφέρον τους.

English:

A principled Europe would not leave Greece to bleed
Unless it is one rule for the big and powerful and another for the small, the EU must stand behind Athens' new leadership
Joseph Stiglitz

Greece has been condemned by European officialdom for its huge deficits. "No government or state can expect from us any special treatment," comes the warning from Jean-Claude Trichet, president of the European Central Bank. But Trichet failed to note that there had long been a double standard – in effect two Maastricht treaties, one for the large and powerful countries, another for the smaller and less powerful. When France broke the EU edict not to let debt exceed 3% of GDP, there were strong words, but little else.

Of course, Trichet may claim there is a difference between what Greece and the many other countries that have broken the limits have done. There is a difference of size. But there is also a difference in culpability and consequences. Greece's large deficit has implications for the future of the citizens of Greece, but not for the stability of the euro – unlike a similarly large deficit on the part of one of the larger countries.

A large part of Greece's deficit is the result of the global recession, whose impact was felt acutely by many countries who were not responsible for causing it. However, the global crisis did reveal the deep-rooted structural problems of the Greek economy, which had deteriorated further during the last six years under the previous government. Unfortunately, European leaders have compounded Greece's problems. Their statements have sent the interest rates it has to pay soaring, making it all the more difficult for Greece to tame its deficits.

Instead, they should have welcomed the efforts of Greece's new government. At least it has come clean about the dishonest accounting of its predecessors. Like America's banks, it could have tried to keep up with a system of dishonest accounting, hoping that it would not be caught out. But Greece's new prime minister, George Papandreou, has always stood for honest and transparent government. Europe should be coming to the assistance of this kind of leader, not making his life more difficult.

Greece is among the poorest of the European family. Part of the basis of the success of the European project is a sense of social solidarity, which entails coming to the assistance of those who are less fortunate. When the euro was created, many economists worried about the lack of stability-solidarity funds. If Europe had developed a better solidarity and stabilisation framework, then the deficits in the periphery of Europe might have been smaller and they would have been more able to manage them.

Economic downturns often affect those in the periphery much worse – they are the victims of their neighbours' failures. It is common wisdom that when the US sneezes, Mexico catches a cold. But more recently, this aphorism has mutated: Mexico now catches pneumonia, as its fall in GDP last year showed.

Part of the reason for the success of America's "single market" is that there is this sense of social cohesiveness, and a large federal budget to support it: when one part of the country has difficulties, federal spending can be diverted to help those parts that are in need.
While Europe may not yet have an overall budgetary framework that can fully address weaknesses in one part or the other of the EU, it should at least adopt the principle of "do no harm". For the ECB to announce that it will not accept Greek bonds as collateral would be counterproductive. For the ECB to delegate judgments about the credit-worthiness of Greek bonds to the rating agencies would be more than just irresponsible; it would be reprehensible. Delegation of effective regulatory responsibility to the rating agencies is partly what got the world into the present mess; and the rating agencies' judgments have proven to be deeply flawed – underrating the risk of mortgage backed securities, but consistently overrating the risk of certain sovereign debts.

With Europe's economy still weak, an excessively rapid tightening of its budget deficit would risk throwing Greece into a deep recession. Adjustments always take time, and are always painful. Europe should reframe the short-run budgetary targets it sets for Greece in terms of the structural deficit – what the deficit would have been had the country been able to achieve full employment. In recent years, even the IMF has reframed most countries' budgetary targets in terms of the primary deficit – net of interest payments, recognizing that volatile financial markets mean that interest payments are not really within a country's control.

The EU could and should show support for the honesty and integrity of Greece's government and its efforts not only to bring the budget under control, but to increase transparency of the entire budgetary framework and to reduce corruption. The EU can go further: institutions like the European Investment Bank should undertake countercyclical investments in the country, to offset the deflationary impacts of the budget cuts. Europe should show that it will stand behind Greece, much as the IMF provides support funds for developing countries. The provision of such support might lower interest rates, and make it easier for the country to reach budgetary balance. The EU, the euro, and the premise of European solidarity is being tested again. The measure of Europe will not be in the harshness of its actions, but in the spirit of solidarity that it shows in assisting its neighbour.

America too has unprecedented deficits, as do many countries around the world. Like Obama, Papandreou inherited an economic situation that was not of his making. Both of their predecessors had made mistakes of colossal proportions. Both of their predecessors had engaged in dishonest bookkeeping – but Bush's pale in comparison to that of Papandreou's predecessor. Both were elected on a platform that promised change, and both brought new standards of honesty and transparency to government. Both had their original vision compromised by the exigencies of the economic situation they confronted.

For the sake of European solidarity and democracy, Europe should support Papandreou's efforts in every way they can, not turn their back on the people of Greece who must be convinced that supporting the government's austerity measures is in everyone's best interest.


http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/jan/25/principled-europe-not-let-greece-bleed/print