Πλατεία όπως Κουκούλι

Του Μάνου Χατζημαλωνά, Ψυχολόγου


«Κάποιος, κάποτε, βρήκε το κουκούλι μιας πεταλούδας. Μια μέρα, παρουσιάστηκε ένα μικρό άνοιγμα στο κουκούλι. Ο άνθρωπος κάθισε και παρατηρούσε την πεταλούδα για αρκετές ώρες καθώς εκείνη αγωνιζόταν να περάσει το σώμα της μέσα από την μικρή τρύπα. Κάποια στιγμή φάνηκε ανήμπορη να προχωρήσει άλλο. Έτσι ο άνθρωπος αποφάσισε να βοηθήσει την πεταλούδα. Με ένα ψαλίδι, έκοψε το υπόλοιπο κομμάτι του κουκουλιού.

Η πεταλούδα πρόβαλε εύκολα, αλλά είχε πρησμένο σώμα και μαραμένα φτερά. Ο άνθρωπος συνέχισε να παρατηρεί την πεταλούδα, γιατί περίμενε ότι τα φτερά της θα μεγάλωναν και θα άπλωναν για να στηρίξουν το σώμα της, το οποίο θα ξεπρηζόταν σιγά-σιγά. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν έγινε.

Αντίθετα, η πεταλούδα πέρασε την υπόλοιπη ζωή της σέρνοντας το πρησμένο της σώμα και έχοντας μαραμένα φτερά. Ποτέ δεν μπόρεσε να πετάξει. Μέσα στην βιασύνη του να διευκολύνει την πεταλούδα για να την δει ελεύθερη να απλώνει τα φτερά της, ο άνθρωπος αυτός της στέρησε την πίεση και τη δυσκολία του αγώνα που θα διοχέτευε στα φτερά της την απαραίτητη δύναμη ».

Οι ευαγείς πόθοι και προθέσεις όλων όσοι συμμετέχουν στο κίνημα των "Αγανακτισμένων" οφείλουν να περνούν από τακτικά check-ups πραγματικότητας. Και η πραγματικότητα δεν είναι υπόθεση εύκολη, όπως πολλές φορές και όλη η αλήθεια ως έννοια.

Η δυσκολία με την πραγματικότητα στο φαινόμενο των "Αγανακτισμένων" φαίνεται ξεκάθαρα από την προσπάθεια της λεγόμενης Λαϊκής Συνέλευσης στο Σύνταγμα να βάλει τα πράγματα σε οργανωμένη δομή, όπως τη ψήφιση και υλοποίηση συγκεκριμένων προτάσεων.

Σίγουρα, ένα ανομοιογενές πλήθος χωρίς σχετική εμπειρία σε αυτό-οργανωμένες συλλογικότητες και διαβουλεύσεις θα αντιμετώπιζε τέτοιου είδους δυσκολίες. Πώς πείθουμε όμως ότι η δυσκολία οργάνωσης σε άτυπους θεσμούς με επιτροπές, κληρωτούς ανακλητούς και με περιορισμένη θητεία αντιπροσώπους, είναι η μόνη ειρηνική και θεμιτή οδός; Πώς δηλαδή διαφυλάσσουμε τη δυνατότητα των διαδηλωτών για πολιτική ωριμότητα; Αλλιώς, πώς προλαβαίνουμε βιαστικές γόρδιες κινήσεις, τύπου «παραβίασης κουκουλιού». με καθόλου αίσιο τέλος;

Δεν τολμώ να κρίνω την ποιότητα αγανάκτησης τόσων συμπολιτών μου, μάλιστα όταν τόσο έντονα την ενστερνίζομαι. Όμως δεν μπορώ να πω ότι δε με ανησυχεί – ή κυριολεκτικά φοβίζει- όταν στο πλήθος του κόσμου παρατηρώ εφηβικά σύνδρομα ασυδοσίας και επιπολαιότητας.

Είναι εύκολο να κατέβεις στην πλατεία όταν δεν έχεις καθόλου δουλειά ή μετά το πέρας του ωραρίου σου για μια βόλτα. Είναι εύκολο να φας σουβλάκι 3 ευρώ, να αγοράσεις σφυρίχτρα 1 ευρώ, να φωτογραφηθείς ανάμεσα σε αγνώστους, να πεις κάνα σύνθημα και να αποδόσεις και εσύ ορθάνοιχτα χαιρετισμό προς το κτίριο της Βουλής.

Επίσης είναι όλο και ευκολότερο να ξεριζωθείς από τον καναπέ σου και να γίνεις ένα με το πολύχρωμο μπούγιο πλατείας αφού εκεί είναι στραμμένα πια όλα τα βλέμματα. Εύκολο λέμε ακόμα και να συγκινηθείς και να αισθανθείς ένα με το επαναστατικά ηδονικό πλάτειασμα τόσων συνανθρώπων σου.

Άλλωστε όλο αυτό είναι πλέον της μόδας. Όμως μέχρι εκεί τα εύκολα. Γιατί όταν πρέπει να αποφασίσεις τι οφείλεις να κάνεις πριν εκτονώσεις τον τελευταίο κόκκο αγανάκτησης σου, ή πριν αυτή σε ξεπεράσει και γίνει θηρίο, τότε μάλλον αρχίζουν τα δύσκολα.

Θα μου πείτε αφού φτάσαμε ως εδώ, τα δύσκολα τα τρώμε για επιδόρπιο έξω από τη καντίνα στη Μαβίλη. Εδώ όμως πρόκειται για δυσκολίες που προϋποθέτουν προσωπικές υπερβάσεις πριν ξεπεραστούν.

Στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης, τα παραδείγματα πισωγυρίσματος που απέφεραν σπασμωδικές ψευδο-αναπτύξεις λάθος χρονισμού μπορούν να γεμίσουν τόμους αναφοράς και ανάλυσης. Θα εστιάσω σε κάτι που πρώτο χέρι ανταμώνω καθημερινά στη δουλειά μου. Τα δεινά που μπορεί να προκαλέσει ο θερμοκοιτιδισμός της ευκολίας στην ανάπτυξη ενός ανθρώπου και κατ’ επέκταση ενός κινήματος.

Σήμερα έχουμε μια κοινωνία που δηλώνει αντίθετη με την παθητικότητα του να δέχεσαι προτροπές ή παρεμβάσεις γονιών, φίλων, διδασκάλων και πρεσβυτέρων στην ζωή σου. Από την άλλη ευνοεί ανεπιφύλακτα το όργιο της καταναλωτικής μίμησης: “Δείτε τι κάνουν οι πλούσιοι και οι επιτυχημένοι, τι φοράνε, που τρώνε που συχνάζουν, και κάντε το ίδιο”.

Μια μεθοδευμένη καλλιέργεια φαντασίωσης, χωρίς αναφορές στα μέσα ή τις ποιότητες που έκαναν αυτούς τους πλούσιους και επιτυχημένους να χαίρουν αυτών των ανέσεων, με απώτερο σκοπό την έξαρση της καταναλωτικής επιθυμίας.

Ένας copy-paste αρπακολισμός μίμησης δίχως ουσία με την ταυτόχρονη άρνηση προς αυτή. Η επιστροφή στην πραγματικότητα κοστίζει τόσο σε ψυχικό επίπεδο με την απογοήτευση που ακολουθεί, όσο και από οικονομικής πλευράς με τα γνωστά και γενικευμένα φαινόμενα που οι περισσότεροι βιώνουμε.

Μέσα σ’ αυτή τη γαλούχηση που ορίζει την αξία του ανθρώπου μέσα από αυτά που έχει, δηλαδή μια καταληκτική κατάσταση πλούτου-φήμης-επιτυχίας, εκδηλώνεται και το φαινόμενο «πάμε πλατεία». Είναι σαν να στήθηκαν οι αγανακτισμένοι θίασοι στις πλατείες και να περιμένουν πελατεία.

Με το προσιτό και εύκολο προσκήνιο σε πλήρη θέα από τη μία, αλλά και τη δύσκολη και όχι τόσο προσιτή κοσμογονία της παράλληλης δράσης από την άλλη. Η κάθοδος στις πλατείες είναι προσιτή σε όλους γιατί ως προϊόν είναι τυποποιημένο και έτοιμο. Καμία αναφορά για του τί γίνεται όταν «φτάσουμε πλατεία;».

Κάποιοι εκτός πλατείας έχουν ήδη αρχίσει να φτιάχνουν σενάρια για τους αγανακτισμένους. Χαρακτηριστικό είναι πως τα δελτία των 8μμ έχουν αρχίσει να «χαϊδεύουν» το φαινόμενο σαν κάτι το οποίο ενδεχομένως να οδηγήσει σε μία ακόμη έκτακτη εκλογική αναμέτρηση, κάτι που είναι εύκολα διαχειρίσιμο και εκμεταλλεύσιμο από τις παλιές καραβάνες των καναλαρχών.

Το πρόβλημα με όσα μένουν απρόσιτα λόγω δυσκολίας, είναι ότι αυτά και μόνο αυτά οδηγούν στην ανάπτυξη δημιουργικής διάθεσης. Αυτού του είδους τη διάθεση που μπορεί να μας βγάλει από την πολιτική αποσύνθεση που χαρακτηρίζει τα σημερινά φαινόμενα. Είναι η ίδια διάθεση που θα μας απομακρύνει από το άλλο άκρο της τάσης για καταστροφή.

Το πλήθος λοιπόν των αγανακτισμένων μάλλον αποτελείται και από πολλούς ανυπόμονους, οι οποίοι ενδεχομένως πριν βγουν στις παραλίες και τα ξεχάσουν όλα, κάνουν μια στάση αγανάκτησης και γίνονται έτσι πρόχειροι δανειολήπτες μιας επαναστατικότητας ποτισμένης από τη λεγόμενη ψυχολογία της μάζας.

Όπως κάποιος μαθητής προχειρολογεί έχοντας διαβάσει ‘διαγώνια’ και όχι σε βάθος μόνο και μόνο για να ικανοποιήσει τον εξεταστή και να ψαλιδίσει το κουκούλι του, έτσι και ο μέσος διαδηλωτής στην πλατεία συμμετέχει, φωνάζει και οργίζεται νομίζοντας πως αυτό αρκεί για την επόμενη ημέρα.

Κάτσε ρε φίλε, θα μου πείτε, τέτοιες ιστορίες θέλουν χρόνο και υπομονή. Θα το περίμενες πριν καιρό αυτό από τον ‘Έλληνα; Δεν λέω, πριν τα έκανε όλα αυτά μέσα στο σαλόνι, ή στα καφέ και τώρα τα κάνει μαζικά και σε πλατείες. Όμως έχει να ξεπεράσει και άλλες σκοπέλους, όσο περνούν οι μέρες μέσα στα καζάνια των πλατειών.

Η χρόνια έλλειψη προσωπικής ευθύνης και διάθεσης για θυσίες υπέρ ενός κοινού στόχου, η απουσία προτύπων, η προσωποφοβία, η συχνή λανθασμένη ταύτιση της πειθαρχίας και της λογικής με φασιστικές διαθέσεις είναι μερικές από αυτές.

Θα μου πείτε τέλος, εσύ που φοβάσαι την ευκολία, φοβόσουν μήπως λιγότερο την αδιαφορία και την ανία του καναπέ; Η αλήθεια είναι πως όχι.

Όμως φοβάμαι, γιατί αυτοί που φοβούνται την δυσκολία φοβούνται λιγότερο τις χαμένες ευκαιρίες ή και ακόμα την οργή, την καταστροφή και τη βία.


http://www.nooz.gr/prosopa/plateia-opos-koukoili